Onların ilgi alanları toplumsal veya hukuksal düzeyleri irdelemek değil, analitik çözümlemeler yapmak, rasyonel aklın sınırlarını zorlamaktı (bu nedenle, polisiye edebiyat Aydınlanma düşüncesinin bir ürünü olarak da gösterilir). Poe ve Doyle için asıl konunun, suç ve cinayetten önce, ?esrar? olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Son macerasında, hiç cezalandırılmamış bir ?kötü?yü bizzat öldürür ve kendisi intihar eder.ĭetektif romanının klasik biçiminin öncüleri E.A.Poe ve Conan Doyle?du. Poiriot, biraz sempatisi varsa, katilin intihar etmesine izin verebilir. Cezanın mutlaka polis ve adalet tarafından yerine getirilmesi de gerekmez. Özel detektiflerden çok daha acımasızdır onlar. Onun detektifleri için, ne olursa olsun, cinayet kötü bir eylemdir ve mutlaka cezalandırılmalıdır. ?Ölüm Düşesi? için toplumsal eleştirinin söz konusu olmayacağını tahmin etmişsinizdir. Agatha Christie, kapalı mekanın sıkıcılığından kurtulmak için, okuyucusunu dışarı çıkarır, tarihi ve turistik yerlerde gezdirir, ama bunlar yalnızca öyküyü renklendiren aksesuarlardır. Zaman zaman yabancı bir ülkenin, uçak, gemi, tren gibi araçların da, olay mahalli olduğunu görsek bile, kahramanlarımız yine İngiliz, mekan yine kapalıdır. Yaklaşık 40 yıllık bir zaman diliminde, Agatha Christie’nin ünlü dedektifleri Hercule Poirot ve Miss Marple neredeyse hiç değişmediler. Aksi takdirde, yazarın yaşadığı sürece yinelediği kahramanının nasıl olupta yaşlanmadığı, sözkonusu ülkenin, kentin mekânsal değişimlerinin öyküye yansıyış biçimi bir sorun olurdu. Bu anlamda, öykünün hangi tarihte, hangi ülkede olup bittiği ilgi dışıdır. Bir tek olay ?cinayet- etrafında, kapalı bir mekânda ve dondurulmuş bir zaman kesitinde olup biter her şey.

Agatha Christie, klasik polisiyelerin eski yunan trajedyalarından aldıkları olay, zamandan ve mekân birliğini tekrarlar. Soylu, ya da zengin sınıfa mensup insanların evleri seçilmiştir. Yazarın öykülerinin büyük çoğunluğu İngiliz kırsalında geçer. Elbette, 500 milyonluk dünya satışı ile alanının tartışmasız birincisi, kraliçesi olduğunu da eklemek gerekiyor.

Bu kural, ?aldatmadan şaşırtmadır?, ve A.Christie, bütün detektif romanları yazarları içinde, kuralın en başarılı temsilcisidir. İyi bir polisiye yazar, ?oyunu kuralına göre oynayandır?. 1926 yılında başlayan edebiyat yaşantısında, birçoğu sinemaya da aktarılan 84 roman yazdı.

“Agatha Chrıstıe, polisiye edebiyatının ?ölüm düşesi? diye anılır.

Deniz by Turhan Feyizoğlu